Noorden wil rol voorbeeldregio voor energie verder uitbouwen met ambitieuze plannen

Noord-Nederland wil haar rol als voorbeeldregio op het gebied van energie verder uitbouwen. De regio heeft daarvoor ambitieuze plannen klaarstaan, waarmee zij richting kan geven aan de Nederlandse en Europese toekomst van waterstof, vergroening van de industrie en de bijhorende arbeidsmarkttransitie. Het Noorden wil hiervoor honderden miljoenen uit het Europese Just Transition Fund (JTF) inzetten en roept het kabinet op om dit mogelijk te maken.

Noord-Nederland is hét gebied voor investeringen uit het JTF voor het aanpakken van de sociaaleconomische gevolgen van de energietransitie. Dat is ook nodig gezien de grote gevolgen van de snelle afbouw van de gaswinning in Groningen en het wegvallen van 20.000 banen in geheel Noord-Nederland. Zowel de Europese Commissie als de Tweede Kamer hebben zich uitgesproken voor Groningen en Noord-Nederland als voornaamste doel van het fonds in Nederland.

Noord-Nederland heeft de handschoen opgepakt en ambitieuze plannen opgesteld die direct van start kunnen. De plannen richten zich op drie doelen: het verwezenlijken van de energietransitie, een wendbare arbeidsmarkt en het creëren van een nieuw economisch perspectief voor de regio. Voorbeelden van bijbehorende projecten zijn: de Investeringsagenda Waterstof Noord-Nederland, Drenthe 4.0 (waaronder GZI-Next in Emmen), de Scholingsalliantie Noord en Wetsus in Leeuwarden.

Kabinet is aan zet

Voor de verwezenlijking van de plannen is het Noorden afhankelijk van het kabinet, dat nog moet bepalen waar en hoe het JTF in Nederland wordt ingezet. De provincies Groningen, Friesland en Drenthe en de steden Groningen, Leeuwarden, Assen en Emmen roepen het kabinet gezamenlijk op om niet langer te wachten en met Noord-Nederland aan de slag te gaan.

De rechtvaardige inzet van JTF-middelen in Noord-Nederland helpt niet alleen de regio economisch vooruit, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan de innovatie, klimaat- en energiedoelstellingen van het Rijk en de Europese Unie. Na grootschalige turf-, olie- en gaswinning wil het Noorden nu een grootschalige hub worden voor hernieuwbare en schone energie en toekomstgerichte technologie. Bovendien biedt dit volop kansen voor bedrijven en kennispartners buiten de regio om samen te werken aan de energie- en arbeidsmarkttransitie in Noord-Nederland.

Steun voor inzet JTF in Noord-Nederland

Als gevolg van de klimaat- en energietransitie staan in Noord-Nederland 20.000 banen op het spel, zo berekende het wetenschappelijk bureau van de Europese Commissie, het Joint Research Centre onlangs. Daarmee staat de regio de komende jaren voor een enorme uitdaging, die vanwege de ijlere economische context van een geheel andere orde is dan in andere regio's in Nederland. De Europese Commissie merkte Groningen daarom eerder dit jaar aan als een zogeheten focusregio voor het JTF-fonds.

Ook de Tweede Kamer sprak zich voor het zomerreces in een breed aangenomen motie van het CDA en de ChristenUnie uit voor het Noorden als geschikte ontvanger van het JTF-geld. De indieners van de motie, Agnes Mulder (CDA) en Carla Dik-Faber (ChristenUnie), wijzen daarbij op de ambities en het potentieel van Noord-Nederland op het gebied van bijvoorbeeld groene waterstof. “Het doel is de productie van waterstof, het transport en het gebruik ervan naar een hoger niveau te tillen. Dat is voor het Noorden economisch van belang. Met het stoppen van de gaswinning gaan hier 20.000 banen verloren. Er zijn meer regio’s met ambities, dat weet ik, maar de bulk moet naar Noord-Nederland’’, zei Agnes Mulder hierover. 

Fonds voor rechtvaardige energietransitie

Het JTF is onderdeel van de Green Deal van de Europese Commissie. Het fonds is bedoeld voor regio’s die economisch afhankelijk zijn van inkomsten en werkgelegenheid uit de fossiele brandstofindustrie en de komende jaren hard worden getroffen door de energie- en klimaattransitie. In het akkoord dat de Europese Raad op 21 juli heeft bereikt, wordt hiervoor € 10 miljard vanuit het Herstelfonds vrijgemaakt (tot 2024) en nog eens € 7,5 miljard vanuit de Europese meerjarenbegroting geïnvesteerd (tot 2027).

Welk bedrag Nederland hiervan precies krijgt is nog onduidelijk, omdat het Europees Parlement nog niet met het voorgestelde akkoord van de regeringsleiders heeft ingestemd. Duidelijk is wel dat het Europees Parlement streeft naar een verdere verhoging van het Just Transition Fund. Voor Nederland en Noord-Nederland gaat het om honderden miljoenen euro’s. Het JTF plan moet per 2021 binnen de lidstaten van start gaan.

Sander de Rouwe, gedeputeerde Economische Zaken van de provincie Fryslân:

“Noord-Nederland is als geen andere Nederlandse regio in staat om de omslag van fossiele naar hernieuwbare energie – uit waterstof en aquathermie – te maken én daarbij duizenden nieuwe banen te creëren. Niet voor niets is Noord-Nederland de eerste Hydrogen Valley regio in Europa. Het JTF-geld wordt in Noord-Nederland uitstekend besteed.”

Henk Brink, gedeputeerde Economische Zaken van de provincie Drenthe:

“Het dichtdraaien van de gaskraan raakt ons in Drenthe ook. Met Drenthe 4.0 hebben we vorig jaar al een plan gemaakt om het dreigend banenverlies op te vangen en de koploperspositie van Noord-Nederland op gebied van hernieuwbare energie in Noord-Nederland te versterken. Denk hierbij aan (nieuwe) waterstof toepassingen, vergroening van de industrie (Chemport) en behoud en uitbreiding van werkgelegenheid in relatie tot de energiesector. Dat sluit naadloos aan op de doelen van het JTF.”

René Paas, commissaris van de koning van de provincie Groningen:

"Wij zijn er klaar voor in Groningen om de energietransitie uit te bouwen. Dat is in het belang van Nederland en Europa, maar vooral ook Groningen. Het levert nieuwe en extra banen op die we hier heel goed kunnen gebruiken. Bovendien weten het kabinet en Europa ook dat Groningen niet alleen beloften doet, maar ook waarmaakt. We rekenen daarom op hun steun.''